Қай қоғамды алсақ та, оның дамуы мен тыныштығы заң мен тәртіптің қаншалықты сақталуына тікелей байланысты. Заң – адамдар арасындағы қатынасты реттейтін ортақ ереже болса, тәртіп – сол заңның өмірде нақты орындалуы. Заң мен тәртіпсіз қоғамда әділетсіздік, бейберекетсіздік және сенімсіздік белең алады. Сондықтан бұл ұғымдар мемлекеттің ғана емес, әрбір азаматтың өмірінде маңызды орын алады.
Ең алдымен, заң қоғамдағы әділдікті қамтамасыз етеді. Баршаға ортақ заң болған жағдайда адамдардың құқықтары тең қорғалады. Әлсіз де, күшті де заң алдында бірдей болуы – демократиялық қоғамның басты белгісі. Егер заң сақталмаса немесе кейбір топтар үшін ғана жұмыс істесе, қоғамда әділетсіздік туындап, халықтың билікке деген сенімі әлсірейді. Сол себепті заңның үстемдігі – тұрақты мемлекеттің басты шарты.
Тәртіп – заңның айнасы. Қаншалықты жақсы заң қабылданса да, егер ол орындалмаса, оның пайдасы болмайды. Тәртіп қоғамдық орындарда, мектепте, жолда, жұмыс барысында көрінеді. Мысалы, жол ережесін сақтау – тек айыппұлдан қорқу емес, өзгенің өміріне жауапкершілікпен қарау. Ал мектептегі тәртіп – болашақ саналы азаматты тәрбиелеудің алғашқы баспалдағы. Осы тұрғыдан алғанда, тәртіп адам мәдениетінің көрсеткіші деуге болады.
Заң мен тәртіпті сақтау тек құқық қорғау органдарының міндеті деп қарастыру қате. Бұл – әрбір азаматтың азаматтық борышы. Адам өз құқығын талап еткенде ғана емес, өз міндетін орындағанда да заңды құрметтейді. Кішкентай заңбұзушылыққа көз жұма қарау үлкен тәртіпсіздікке жол ашады. Сондықтан заңды сақтау күнделікті әдетке айналуы тиіс.
Қазіргі қоғамда жастардың заңды білуі ерекше маңызды. Құқықтық сауаттылық жасөспірімдерді теріс әрекеттерден сақтайды және жауапкершілікті сезінуге үйретеді. Заңды білетін адам өз ісінің салдарын түсінеді, ал бұл тәртіптің нығаюына ықпал етеді. Сол себепті мектептерде құқықтық тәрбиеге ерекше көңіл бөлінуі қажет.
Қорытындылай келе, заң мен тәртіп – қоғамның тыныштығы мен дамуының кепілі. Заңға бағынған, тәртіпті ел ғана алға басады. Әрбір азамат заңды құрметтеп, тәртіпті сақтаған кезде ғана әділ, қауіпсіз және болашағы жарқын қоғам құра аламыз.
Бекзат АСҚАРҰЛЫ,
кәсіпкер
